Δυσανεξία στη λακτόζη
Η λακτάση είναι ένα ένζυμο του εντέρου, απαραίτητο για την πέψη της λακτόζης. Η λακτόζη είναι ένα φυσικό σάκχαρο που βρίσκεται στα γαλακτοκομικά προϊόντα. Η έλλειψη της λακτάσης οδηγεί στην αδυναμία πέψης αυτών των προϊόντων και τη δημιουργία διαφόρων προβλημάτων και συμπτωμάτων. Η έλλειψη μπορεί να είναι μερική (υπολακτασία) ή ολική (αλακτασία). Ανάλογη είναι συνεπώς και η ένταση των συμπτωμάτων έλλειψης.
Η δυσανεξία στη λακτόζη είναι διαφορετική κατάσταση από την ΑΛΛΕΡΓΙΑ στο γάλα.
Υπάρχουν τρεις τύποι έλλειψης λακτάσης:
Πρωτοπαθής έλλειψη λακτάσης
Εδώ η παραγωγή λακτάσης στο έντερο μειώνεται προοδευτικά από την παιδική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση. Η έλλειψη οφείλεται σε γονίδιο. Αφορά μεγάλο μέρος ατόμων αφρικανικής και ασιατικής προέλευσης, ενώ είναι συχνή και στους Μεσογειακούς πληθυσμούς.
Δευτεροπαθής έλλειψη λακτάσης
Η μορφή αυτή οφείλεται σε μείωση της λακτάσης, λόγω ύπαρξης άλλης νόσου του λεπτού εντέρου. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται η γαστρεντερίτις, η κοιλιοκάκη, η νόσος Crohn, κυστική ίνωση, υπερανάπτυξη μικροβίων στο λεπτό έντερο, χειρουργικές επεμβάσεις και τραυματισμοί, ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία για καρκίνο. Η θεραπεία της αιτίας οδηγεί σε βελτίωση της παραγωγής λακτάσης, αν και μπορεί να χρειασθεί αρκετός χρόνος για την μερική ή ολική αποκατάσταση και την υποχώρηση των συμπτωμάτων.
Συγγενής έλλειψη λακτάσης
Σπανίως η πλήρης έλλειψη λακτάσης εμφανίζεται στη γέννηση. Η έλλειψη αυτή οφείλεται σε γονίδιο, που πρέπει να φέρουν και οι δύο γονείς. Η κατάσταση αυτή πρέπει να μην συγχέεται με την έλλειψη λακτάσης που εμφανίζεται σε πρόωρα νεογνά. Στα πρόωρα νεογνά η μειωμένη παραγωγή λακτάσης οφείλεται στην ανωριμότητα του εντέρου και αποκαθίσταται βαθμιαία μετά τη γέννηση.Τα συμπτώματα της δυσανεξίας εμφανίζονται σε μισή με δύο ώρες μετά την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων. Σ’ αυτά περιλαμβάνονται:
- Τυμπανισμός
- Κοιλιακό άλγος
- Διάρροια ή υδαρές/μαλακές κενώσεις
- Βορβορυγμοί (γουργουρητά)
- Έμετοι
- Πολλά αέρια
Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην πάθηση αυτή είναι η δυσκολία πρόσληψης ασβεστίου, απαραίτητου για την κατασκευή και διατήρηση του σκελετού. Ευτυχώς υπάρχουν διάφορες εναλλακτικές τροφές, για τις οποίες είναι σε θέση ο διαιτολόγος του Αδριάνιου να συμβουλεύσει τους ασθενείς. Επιπλέον οι ασθενείς αυτοί χρειάζονται παρακολούθηση για την πρόληψη οστεοπενίας/οστεοπόρωσης από νεαρή ηλικία.
Ιστορικό πλαίσιο της αλακτασίας
Τα περισσότερα θηλαστικά παύουν να παράγουν λακτάση όταν σταματά ο θηλασμός. Το ίδιο ίσχυε πριν πολλές χιλιάδες έτη και για το ανθρώπινο είδος. Στήν ανθρώπινή φυλή όμως υπάρχουν σήμερα πληθυσμοί οι οποίοι εμφανίζουν διατήρηση της παραγωγής λακτάσης. Θεωρείται ότι η ιδιότητα αυτή στηρίζεται σε μεταλλάξεις που συνέβησαν πριν από 4.300 έτη.
Το φαινόμενο επίσης υποστηρίζεται και από την διατροφική κουλτούρα της συγκεκριμένης ομάδας. Εάν στην ομάδα αυτή τα γαλακτοκομικά αποτελούν σημαντικό παράγοντα διατροφής, τότε η ικανότητα παραγωγής λακτάσης παραμένει και μετά τον απογαλακτισμό.
Μάλιστα η διατροφική συνήθεια μπορεί είναι πιο ισχυρή από την γενετική προέλευση. Ετσι παιδιά αφρικανικής ή ασιατικής προέλευσης με παρόμοιο γενετικό παρελθόν (δηλαδή υψηλό ποσοστό αλακτασίας), εμφανίζουν διαφορετικά ποσοστά έλλειψης λακτάσης, όταν μεγαλώσουν σε Δυτικοευρωπαϊκό περιβάλλον και καταναλώνουν πολλά γαλακτοκομικά προϊόντα.