Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ)

Είναι η πιο συχνή ορμονική διαταραχή των κοριτσιών και των γυναικών της αναπαραγωγικής ηλικίας. Ασθενείς με πολυκυστικές ωοθήκες παρουσιάζουν μεγάλο αριθμό ωοθυλακίων, τα οποία ομοιάζουν με πολλαπλές μικρές κύστεις με υγρό, μέσα στις οποίες αναπτύσσονται τα ωάρια. Γυναίκες με ΣΠΩ παράγουν μεγαλύτερη ποσότητα ανδρογόνων (ανδρικών ορμονών), όπως η τεστοστερόνη, συγκριτικά με τις υπόλοιπες γυναίκες.

Συμπτώματα

Το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών είναι ένα σύνολο προβλημάτων που περιλαμβάνει:

  • είτε διαταραχές της περιόδου, με λιγότερους εμμηνορυσιακούς κύκλους (κάτω από 9 περιόδους κάθε χρόνο)
  • ή απουσία περιόδου (αμηνόρροια),
  • υπογονιμότητα και/ή απρόβλεπτες βαριές μητρορραγίες.

Εμφανής είναι η υπερβολική ή ανεπιθύμητη τριχοφυΐα στο πρόσωπο και στο σώμα (υπερτρίχωση) και τα δερματικά προβλήματα (ακμή). Κατάθλιψη, άγχος και προβλήματα ύπνου μπορεί επίσης να είναι παρόντα.

Η πλειοψηφία αυτών των γυναικών πάσχει παράλληλα από παχυσαρκία και εμφανίζει αντίσταση στην ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι η ορμόνη που ευθύνεται για τη μεταφορά της γλυκόζης (του σακχάρου) από την κυκλοφορία του αίματος στα κύτταρα.
Αρκετά συχνά τα συμπτώματα του ΣΠΩ αρχίζουν από τη στιγμή της πρώτης περιόδου (εμμηναρχή), αλλά μερικές γυναίκες παρουσιάζουν συμπτώματα για πρώτη φορά μετά την ηλικία των 20 ετών.

Το σύνολο των συμπτωμάτων δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει πάντοτε σε όλους τους ασθενείς. Άλλες παθήσεις επίσης μοιράζονται αυτή τη συμπτωματολογία, όπως:

  • Διαταραχές της λειτουργίας θυρεοειδούς
  • Υψηλά επίπεδα προλακτίνης στο αίμα (υπερπρολακτιναιμία)
  • Υψηλά επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα (σύνδρομο Cushing)
  • Συγγενής Υπερπλασία Επινεφριδίων (γενετική διαταραχή στην οποία το γυναικείο σώμα παράγει πολλές ανδρικές ορμόνες)

Διάγνωση ΣΠΩ

Για να γίνει η διάγνωση του ΣΠΩ πρέπει να πληρούνται τουλάχιστον 2 από τα εξής 3 κριτήρια:

  • Υψηλές ανδρικές ορμόνες (υπερανδρογοναιμία)
  • Διαταραχές της ωορρηξίας (ανωμαλίες ή απουσία της περιόδου)
  • Πολλά κυστικά ωοθυλάκια σε μία ή και στις 2 ωοθήκες

Σε κορίτσια εφηβικής ηλικίας απαιτούνται για τη διάγνωση τα εξής 2 χαρακτηριστικά:

  • Υψηλές ανδρικές ορμόνες
  • Μειωμένη συχνότητα ή απουσία εμμήνων ρύσεων (περίοδος κάθε 40-60 μέρες ή καθόλου περίοδος για πάνω από 3 μήνες) που διαρκεί για διάστημα μεγαλύτερο των 2 ετών από την αρχή της εμμηνορυσίας (από την πρώτη περίοδο)

Για να τεθεί η διάγνωση πρέπει να μην υπάρχει άλλη αιτία των συμπτωμάτων.

Η κλινική εξέταση πρέπει να υποστηριχθεί από τον ορμονολογικό έλεγχο και το υπερηχογράφημα ωοθηκών. Το υπερηχογράφημα συχνά στις έφηβες δεν έχει βαρύνουσα σημασία. Αυτό συμβαίνει διότι η ταυτόχρονη παρουσία πολλών ωοθυλακίων στις ωοθήκες στην εφηβεία, είναι συνηθισμένη και φυσιολογική.

Ταυτόχρονα πρέπει να ελεγχθούν και άλλα πιθανά προβλήματα υγείας που παρουσιάζονται συχνά στο ΣΠΩ, όπως:

Σακχαρώδης Διαβήτης

Η ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε δοκιμασία ανοχής 75γρ. γλυκόζης (καμπύλη σακχάρου). Η ασθενής λαμβάνει γλυκόζη από το στόμα και μετράται το σάκχαρο στο αίμα, πριν και 2 ώρες μετά τη λήψη. Με αυτή τη δοκιμασία, εντοπίζεται εάν η ασθενής πάσχει από διαβήτη ή προδιαβήτη. Η δοκιμασία θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε 3-5 χρόνια, ιδιαίτερα όταν η ασθενής πάρει βάρος ή παρουσιάσει συμπτώματα διαβήτη.

Καρδιαγγειακή νόσος

Η αρτηριακή πίεση της ασθενούς πρέπει να ελέγχεται σε κάθε επίσκεψη στο ιατρείο. Αφού διαγνωσθεί το ΣΠΩ, πρέπει επίσης να προσδιορισθούν τα επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων στο αίμα, τα οποία είναι συνήθως υψηλά.

Καρκίνος του ενδομητρίου

Αν οι ασθενείς με ΣΠΩ παρουσιάζουν ανώμαλη αιμορραγία ανάμεσα σε περιόδους (μητρορραγία), πρέπει να διενεργείται υπερηχογράφημα μήτρας και pap test. Οι εξετάσεις αυτές βοηθούν στον αποκλεισμό πιθανότητας καρκίνου ή προκαρκινικών βλαβών.

Σύνδρομο υπνικής άπνοιας

Το σύνδρομο υπνικής άπνοιας αποτελείται από σύντομες διακοπές της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου, που συνοδεύεται από ροχαλητό. Το σύνδρομο αυξάνει τον κίνδυνο για διαβήτη, εγκεφαλικό επεισόδιο και καρδιακή νόσο. Αν η ασθενής αναφέρει ενοχλητικό ροχαλητό και υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας ή αφυπνίσεις με δυσκολία στην αναπνοή, θα πρέπει να υποβληθεί σε ολονύχτια μελέτη του ύπνου.

Επιπλοκές στην εγκυμοσύνη

Οι γυναίκες με ΣΠΩ έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν διαβήτη κύησης, υπέρταση κύησης και πρόωρο τοκετό. Οι υπέρβαρες γυναίκες με ΣΠΩ πρέπει υποβάλλονται σε εξετάσεις πριν μείνουν έγκυες και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Θεραπεία του ΣΠΩ

Δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για το ΣΠΩ. Με κατάλληλη καθοδήγηση, φαρμακευτική αγωγή και αλλαγές στον τρόπο ζωής, μπορεί να βελτιωθούν τα συμπτώματα και να μειωθούν οι πιθανότητες επιπλοκών:

Αλλαγές στον τρόπο ζωής – Οι υπέρβαρες γυναίκες πρέπει να χάσουν βάρος με άσκηση και με υγιεινή ολιγοθερμιδική διατροφή. Η ελάττωση του βάρους μειώνει τον κίνδυνο για διαβήτη και καρδιοπάθεια, βελτιώνει την εμμηνορρυσία και ευοδώνει τη φυσιολογική ωορρηξία.

Αντισυλληπτικά χάπια – Αυτά τα φάρμακα προστατεύουν τη μήτρα και προφυλάσσουν από απρόβλεπτες αιμορραγίες. Επίσης ελαττώνουν τα επίπεδα των ανδρογόνων ορμονών, οδηγώντας σε μείωση της υπερβολικής τριχοφυΐας και βελτίωση της ακμής. Τα αντισυλληπτικά χάπια προλαμβάνουν την πάχυνση του ενδομητρίου, μειώνοντας τον κίνδυνο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. ΠΡΟΣΟΧΗ! μερικές γυναίκες δεν πρέπει να λαμβάνουν αντισυλληπτικά χάπια, επειδή έχουν συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου.

Μετφορμίνη (Glucophage κλπ). – Είναι καλή επιλογή για τις γυναίκες που δεν πρέπει ή δεν θέλουν να πάρουν αντισυλληπτικά χάπια. Είναι επίσης καλή θεραπεία για τις γυναίκες που έχουν διαβήτη, προδιαβήτη ή σύνδρομο αντίστασης στην ινσουλίνη και δεν μπορούν να χάσουν βάρος με άλλο τρόπο. Η μετφορμίνη φαίνεται ότι βοηθάει και στην ομαλοποίηση του κύκλου.

Φάρμακα για την υπογονιμότητα – Φάρμακα όπως η κιτρική κλομιφαίνη και η λετροζόλη προκαλούν ωορρηξία και βοηθούν τις γυναίκες να μείνουν έγκυες.